Bewegingsvaardigheden zijn een essentieel onderdeel van de algemene ontwikkeling van een kind en spelen een belangrijke rol bij het beïnvloeden van de fysieke, psychosociale en mentale gezondheid. Bewegingsvaardigheden kunnen in grote lijnen worden ingedeeld in twee grote categorieën, namelijk de grof motorische vaardigheden en de fijn motorische vaardigheden.
Fijn motorische vaardigheden zijn vaardigheden waarbij de precisie van de beweging een primaire vereiste is voor het succes van de prestaties. Fijn motorische vaardigheden worden meestal bereikt door het aanwenden van kleine spiergroepen zoals die van de vingers, handen of onderarmen en kunnen een hoge aanspraak maken op de hand-oogcoördinatie. Deze omvatten handschrift, naaien, het dichtknopen van een hemd, het strikken van de veters, enz. (Edwards, 2010Motorisch leren en controle: Van theorie naar praktijk. CA: Wadsforth Cengage Learning Inc.).
De grove motoriek betreft vaardigheden waarbij de bijdrage van de spierkracht de primaire vereiste is voor het succes van de prestatie. Fundamentele motorische vaardigheden zoals lopen, rennen, springen, gooien, balanceren of klimmen hebben meestal betrekking op vele spiergroepen en zorgen vaak voor beweging van het hele lichaam (Edwards, 2010).
De ontwikkeling van de motorische vaardigheden en de prestaties worden bepaald door de interactie van drie componenten: de persoon, de taak en de omgeving (Renshaw & Chow, 2018Een op beperkingen gebaseerde aanpak van de pedagogie van sport en lichamelijke opvoeding. Physical Education and Sport Pedagogy.).
Bewegingsvaardigheden moeten worden aangeleerd en geoefend om een niveau van beheersing te bereiken, bekend als iemands bewegingsvaardigheden (Wrotniak et al., 2006De relatie tussen motorische vaardigheid en lichamelijke activiteit bij kinderen. Pediatrics.). Er zijn enkele specifieke voorwaarden die de ontwikkeling van de motorische vaardigheden beïnvloeden, maar een sedentaire levensstijl en fysieke inactiviteit kunnen ook van grote invloed zijn.
- Gebruik verschillende materialen voor de spelen en oefeningen (verschillende grootte van de ballen, doelen, afstanden voor het gooien, enz.)(DLVertraging bij de ontwikkeling) (PLLichamelijke beperkingen)
- Gebruik goede praktijkvoorbeelden van de vaardigheidstechniek (foto’s, video’s, voorbeeld van de docent). (DL) (PL) (ADHDAandachtstekortstoornis met hyperactiviteit)
- Zorg ervoor dat elk kind in de spelen mee kan doen.
- Zorg voor ruimte voor kinderen om hun bewegingsuitdagingen te bespreken.
- Pas de bewegingssituatie aan die door de leerkracht is geregeld en waarin de bewegingsactiviteiten van de leerlingen plaatsvinden.
- Gebruik differentiatie om kinderen aan te moedigen hun eigen moeilijkheidsgraad te kiezen.
- Pas spelen en activiteiten aan om ze geschikt te maken voor de ontwikkeling van alle kinderen.
- Zorg ervoor dat de kinderen de beweging begrijpen en weten hoe ze deze moeten uitvoeren. (DLVertraging bij de ontwikkeling) (PLLichamelijke beperkingen)
- Ontwikkelen van signalen en gebaren om kinderen feedback te geven over hun prestatieniveau .(ADHDAandachtstekortstoornis met hyperactiviteit) (ASDAutisme spectrum stoornis) (DL)
- Waardeer diversiteit en houd rekening met de gelijkheid van ervaring voor alle kinderen.
- Geef aanwijzingen die gericht zijn op de uitvoering van een actie of door een bepaald onderdeel van de actie te belichten.
- Maak de activiteit makkelijker om uit te voeren door het geven van een licht gewijzigde opdracht of taak.
- Focus op het leerproces, de inspanning van het kind en de vooruitgang.
- Toon een positieve houding ten opzichte van leren en geef positieve feedback
- Geef regelmatig feedback over de prestaties en het proces van deelname.
- Stimuleer peer support.
- Stimuleer kinderen om hun bewegingsuitdagingen/ moeilijkheden aan te gaan.
- Bouw vertrouwen op zodat kinderen om hulp kunnen vragen.
- Vermijd groepsdruk, bied individuele leermogelijkheden als alternatief.
- Probeer de vaardigheden te benadrukken waar kinderen progressie in hebben ontwikkeld, zodat ze hun sterke punten kunnen laten zien.(DLVertraging bij de ontwikkeling) (PLLichamelijke beperkingen)
- Herken aspecten waar het kind verdere ondersteuning heeft en geef mogelijkheden om specifiek hier aan te werken (ADHDAandachtstekortstoornis met hyperactiviteit) (DL) (PL) (ASDAutisme spectrum stoornis)
Grof motorische vaardigheden (1)
Michael heeft enige aanmoediging nodig om te oefenen met het gooien van de bal. De leraar kan Michael aanmoedigen om de grootte en het type van de bal te kiezen die hij wil gebruiken voor het werpen. Daarnaast bereidt de leraar verschillende maten van de mikpunten op de muur voor, zodat de kinderen, inclusief Michael, kunnen beslissen welk mikpunt te gebruiken. Elk doelwit zal drie verschillende lijnen voor zich hebben, zodat het mogelijk is voor de kinderen om te beginnen bij de dichtstbijzijnde lijn en verder te gaan met de lijnen die verder weg staan. Zo kan Michael de moeilijkheidsgraad kiezen waar hij zich prettig bij voelt en wanneer hij dit onder de knie heeft, zal hij gemotiveerd zijn om de moeilijkere uitdaging aan te gaan. Alternatieve werpspellen moeten worden gebruikt in plaats van de meer typische trefbal spelen. Twee groepen kinderen worden op de lijnen op ongeveer 10m van elkaar geplaatst. Tussen de twee lijnen worden enkele gymnastiekballen of kinballen geplaatst. Elk kind heeft een bal en als het spel begint, gooien de kinderen de bal naar de kinballen of gymnastiekballen, die een doelwit zijn. Om het spel competitiever te maken, zal elke groep proberen de ballen te verplaatsen naar het gebied dat bij de andere groep hoort.
Grof motorische vaardigheden (2)
Simone heeft hulp nodig met haar looptechniek. Ten eerste probeert de lerares zich te concentreren op de looptechniek van Simone. De leraar ziet dat ze de armen niet goed gebruikt en dat haar staplengte vrij kort is. De docent legt deze twee punten aan Simone uit en stelt voor om haar op de video op te nemen, zodat ze zichzelf in de beweging kan zien. Ze laat Simone ook de juiste techniek zien op de video en moedigt Simone aan om haar eigen techniek te onderzoeken met behulp van de video. Daarnaast beseft de docent dat Simone misschien geen snelle loper is, maar merkt dat ze een goed uithoudingsvermogen heeft. De docent zorgt ervoor dat er in de gymles mogelijkheden zijn om langere afstanden te lopen; daarnaast biedt de docent Simone de mogelijkheid om deel te nemen aan enkele langeafstandswedstrijden om haar weer enthousiast te maken voor het hardlopen.
Grof motorische vaardigheden (3)
Omdat Sam moeite heeft met vangen, biedt de leerkracht de kinderen verschillende materialen aan om te vangen; Sam vindt sommige moeilijk te vangen (bijv. te klein en te glibberig). De leerkracht gebruikt lichte sjaals of stukken lichte stof in een spel “bewegen en vangen”. De kinderen staan in een kring, elk kind met een sjaal in zijn of haar hand. De leerkracht legt eerst uit dat de kinderen na het zeggen van “links” de sjaal in de lucht zullen gooien en een stap naar links zullen zetten. Elk kind zal proberen de sjaal van het kind aan de linkerkant te vangen. Vervolgens zal de leerkracht de richting veranderen en daarna zal hij de aanwijzingen sneller roepen. De sjaals zijn gemakkelijk te vangen en Sam voelt zich betrokken en succesvol. De leerkracht kan dan ballonnen ofpzittenzakken gebruiken. Als hij vertrouwen heeft opgebouwd dan is Sam misschien klaar om een bal of andere materialen te gaan gebruiken om te vangen.
Fijn motorische vaardigheden
De leraar ziet dat de veters van Robert nooit vastgebonden worden tijdens de gymnastieklessen en hij vindt dit gevaarlijk. De leraar vraagt Robert om hem te laten zien hoe hij zijn veters knoopt en dat hij het misschien op een andere, gemakkelijkere manier kan doen. Na enkele pogingen bereidt de leraar een spel voor waarbij de kinderen de veters van hun klasgenoten moeten strikken. Waar iemand het niet kan, zal de klasgenoot proberen te helpen. Om dit in een spel te oefenen, verdeelt de leerkracht de kinderen in vier groepen. Elk kind moet zijn schoenen uitdoen en ze in het midden van de gymzaal zetten. Na het signaal van de leraar rent een kind uit elke groep naar het midden van de gymzaal om zijn of haar eigen schoenen te halen en aan te trekken, waarna een ander lid van de groep kan rennen. De winnaar is de groep die als eerste alle schoenen aan heeft.
Clark, J. E.., & Humphrey, J. (Eds). (2002).
Motor development: Research and reviews. (Vol 2, pp 163-190.). NASPE publications: Reston, VA.
Mast, D. Savelsbergh, G., Hoeboer, J. J., & De Vries S.I. (2017).
Children’s enjoyment of a motor skill test in physical education. Journal of Physical Education Research, 4(4), 1-16.
Mooij, C., Berkel, M. van, Consten, A., Dames, H., Geleijnse, J., Greft, … & Tjalsma, W. (2004/2011).
Basis document bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs. Zeist: Jan Luiting Fonds.
Hoeboer, J. J., Ongena, G., Krijger-Hombergen, M., Stolk, E., Savelsbergh, G.., & de Vries S. I. (2018).
The athletic skills track: Age and gender related normative values of a motor skills test for 4- to 12-year-old children. Journal of Science and Medicine in Sport, 1440 – 2440.
Deze bron beschrijft een “athletic skills track” (atletische vaardigheidstest parcours) dat wordt gebruikt om de fundamentele bewegingsvaardigheden van kinderen van 4 tot 12 jaar in een lichamelijke opvoedingssetting te beoordelen. In deze publicatie wordt het proces en product van de motorische ontwikkeling beschreven aan de hand van de metafoor van “de berg” die het cumulatieve, sequentiële en interactieve karakter van de motorische vaardigheidsontwikkeling benadrukt als een opkomend product van levenslange veranderingen in meerdere bronnen van beperking van het gedrag.
Renshaw, I., Chow, J., Davids, K.., & Hammond, J. (2010).
A constraints-led perspective to understanding skill acquisition and game play: A basis for integration of motor learning theory and physical education praxis? Physical Education & Sport Pedagogy.
Whitehead, M. (2010).
Physical Literacy: Throughout The Lifecourse. UK: Routledge.
Hoeboer, J.J.A.A.M. & Klingberg , B.M. (2019)
Validiteit en haalbaarheid van een hindernissenparcours voor de evaluatie van fundamentele bewegingsvaardigheden in een kleuterklas Journal of Sport Sciences 37
Read moreHerrmann, C., Bund, A., Gerlach, E., Kurz, D., Lindemann, U., Rethorst, S., Scheuer, C., Seiler, S.,… & Pühse, U. (2015)
Een overzicht van de beoordeling van basis-motorische kwalificaties en competenties op school. Internationaal Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding
Download PDFKrop, M.., & Groeneveld, R. (n.d.)
Krukken geen bezwaar: Leerlingen met motorische beperkingen. Lukt Ut producties.
Dit boek biedt een grote hoeveelheid oefeningen/leermateriaal voor studenten met motorische uitdagingen in het reguliere bewegingsonderwijs.
Read moreScheuer, C., Herrmann, C., & Bund, A. (2019)
Motorische tests voor kinderen in de lagere schoolleeftijd: Een systematische review. Tijdschrift voor Sportwetenschappen, 37
Read moreKnowledge center for sport netherlands
Idealiter krijgen kinderen tijdens de les oefeningen die passen bij hun bewegingsniveau, die hen voldoende uitdagen en hen leren om (nog) beter te bewegen. Als leerkracht is het echter niet altijd gemakkelijk om gedifferentieerde lessen te geven. Op deze website maak je kennis met een bewegingsprogramma dat daarop is gericht, ontwikkeld door de HAN (ALO Hogeschool Arnhem Nijmegen) en gebaseerd op het Athletic Skills-model (ASM) en op het curriculumkader van het 'Basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs'.
Read morePDST, Move Well, Move Often: Developing the physically literate child through the lens of fundamental movement skills. Teacher Guide, PE Curriculum, Dublin, 2017.
Deze bron, getiteld Move Well, Move Often, is ontworpen als aanvulling op het onderwijs van de Ierse basisschool voor lichamelijke opvoeding (PE) en heeft als doel een reeks hulpmiddelen te bieden om de leraar te ondersteunen bij het bevorderen van lichamelijke geletterdheid door middel van het aanleren van fundamentele bewegingsvaardigheden. In deze rubriek vindt u drie boeken met vaardigheden en activiteiten video-voorbeelden ter illustratie van het individuele bewegingsapparaat, de stabiliteit en de manipulatieve vaardigheden begeleiding bij de planning, de beoordeling en de strategieën voor de ondersteuning van kinderen die moeilijkheden kunnen ondervinden
Mooij, C., van Berkel, M., Consten, A., Dames, H., Geleijnse, J., van der Greft, M., Hazelebach M., Koekoek, C., Pieters, L.... & Tjalsma,W. (2004/2011)
Basisdocument bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs. Zeist: Jan Luiting Fonds.
Dit curriculumkader beschrijft 12 leerlijnen voor lichamelijke opvoeding op basisscholen die zijn onderverdeeld in 31 bewegingsthema's, waarin een bepaalde bewegingsuitdaging centraal staat. Elk bewegingsthema wordt uitgewerkt in voorbeelden van kernactiviteiten (waar de bewegingsuitdaging sterk aanwezig is en waar 80% van de leerlingen aan kan deelnemen). De kernactiviteiten worden beschreven op vier deelnameniveaus, waarbij participatie op het laagste niveau aangeeft dat er zorg / extra hulp nodig is. Er wordt ook veel aandacht besteed aan het bieden van leerondersteuning. Dit is gekoppeld aan de verschillende niveaus van de tussendoelen. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat de leerondersteuning op maat wordt aangeboden. Het beschrijft hoe de leerhulp kan worden gegeven aan de minder goede bewegers en hoe de leerkracht de beter bewegende kinderen kan helpen. Het regelen van de activiteit door de kinderen is een vast, terugkerend onderwerp. Dit curriculumkader wordt ondersteund met een link naar videoclips met voorbeelden van de kernactiviteiten en de bijbehorende leerondersteuning voor de leerkracht.
Read moreScheuer, C., & Heck, S. (2020)
Modular Support Toolkit for Teachers. Esch-Alzette: University of Luxembourg.
In het kader van het BMC-EU-project (Basic Motor Competences in Europa) is een kader en een modulaire toolkit ontwikkeld op basis van het concept van basis motorische competenties. Het doel is om deze toolkit vooral in de reguliere lessen lichamelijke opvoeding te implementeren en om aanpassingen in de inhoud en methoden van het onderwijs in lichamelijke opvoeding te initiëren.
Het kader is ontwikkeld als steun bij de diagnose van de basis motorische competenties van de leerlingen en bij het ontwerpen van concrete interventies gericht op de in de beoordeling gesignaleerde sterktes en zwaktes. Op basis van dit raamwerk werd een modulaire toolkit ontwikkeld, klaar om te worden geïmplementeerd in concrete onderwijssituaties om kinderen met extra behoeften op het gebied van basis motorische competenties te ondersteunen.
Van Gelder, W.., & Stroes, H.
Leerlingvolgsysteem bewegen en spelen.
Een leerlingvolgsysteem dat gebruik maakt van de OMT-test: Een motorische test die geschikt is voor de lichamelijke opvoeding, om verschillende aspecten van de motorische ontwikkeling te analyseren, waarna een motorisch remedial teaching (MRT) programma kan worden geschreven dat is afgestemd op de aanvullende behoeften van de individuele leerling.
Voor iedere gymles een goed idee!
Een goed idee voor elke gymles... zo is Gymspiratie ontstaan. Ooit begonnen met een Dropbox-map vol inspiratie, is er nu een online community waar je meer dan 787 gymnastiekgames kunt bekijken. Inspirerende blogposts met lestips zijn hier beschikbaar. Begeleiding bij het maken van een periodeplanning is online beschikbaar.
Read morePhysEd Club – Inspiring lessons for each PE class!
Deze site bevat spellen voor lichamelijke opvoeding die geschikt zijn voor specifieke behoeften en die snel kunnen worden gevonden en favoriete spellen kunnen worden opgeslagen voor toekomstig gebruik.
Read moreTelocvikari
Een website voor leerkrachten lichamelijke opvoeding met ideeën, commentaar, nieuws
en aanbevelingen voor de dagelijkse praktijk.
Gross Motor Skills vs. Fine Motor Skills: What’s the difference?
Uitleg over de grove en fijne motoriek
Watch videoKnowledge center for sport netherlands
Deze link brengt je naar 108 nieuwe en creatieve leskaarten die kinderen uitdagen om verschillende coördinatievaardigheden te ontwikkelen.
Read moreBetter movers and thinkers
Een benadering van het leren en onderwijzen in de lichamelijke opvoeding die erop gericht is het vermogen van alle kinderen en jongeren om te bewegen en te denken op een meer samenhangende manier te ontwikkelen, met een specifieke focus op het ontwikkelen, verbeteren en bevorderen van leidinggevende functievaardigheden binnen het leerproces:
Read moreSalvesen mindroom centre resources: videos, app and leaflets.
Circle Resource. Deze bron is bedoeld om goede inclusieve praktijken samen te brengen en te delen, waarbij de nadruk ligt op benaderingen om het engagement en de prestaties van alle lerenden te verbeteren, met inbegrip van degenen die extra steun nodig hebben.
Read more
- Ahnfeld, T. (2018). Visuelle Unterstützung beim Anleiten von Kleinen Spielen für sprachlich heterogene Lerngruppen [Visual support for teaching small games to learning groups being heterogenic in language]. Master thesis. University of Leipzig.
- Alvare, S., Dugan, D., & Fuzy, J. (2005). Nursing Assistant Care. Albuquerque, New Mexico: Hartman Publishing.
- I CAN (2019). Talking Point – Useful Information
